اسلام آباد – 30 آگسٽ (اي پي پي) وزيراعظم جي قومي سلامتي معاملن واري صلاحڪار ڊاڪٽر معيد يوسف عالمي برادري تي زور ڏنو آهي ته افغانستان ??ي معاملي تي ماضي جي غلطين مان ??کندي اڳتي وڌيو وڃي، افغانستان کي اڪيلو ڇڏڻ سان هڪ نئون بحران ??نم وٺي سگهي ٿو، طالبان ??ان ??ابطن ذريعي مخلوط ۽ معتدل حڪومت ??ائم ڪرڻ ۽ انساني حقن جي احترام کي يقيني بڻائي سگهجي ٿو، دنيا افغانستان مان پناهگيرن جي هجرت ۽ ممڪن انساني بحران کي روڪڻ جي لاءِ ڪم ڪري. هو افغانستان ??ي صورتحال تي ڳالهائي رهيو هو. هن افغانستان ??ي مسئلي جو تاريخي پس منظر، آمريڪا سميت عالمي طاقتن جي ڪردار ۽ پاڪستان کي افغان ??ڪرار جي ڪري پهچندڙ نقصانن ۽ ان ??ي قربانين کي اجاگر ڪيو. هن چيو ته 90ع جي ڏهاڪي ۾ پڻ پاڪستان ??فغانستان ??ي مسئلي جي حل لاءِ مڪمل تعاون فراهم ڪيو ۽ خطي ۾ امن قائم ڪرڻ جي لاءِ قربانيون ڏنيون پر افغانستان ۾ ڊگهي جنگ ۽ بدامني ۽ پناهگيرن جي اچڻ جي ڪري پيدا ٿيندڙ وڏن مسئلن کي منهن ڏيڻ جي لاءِ پاڪستان کي نه رڳو اڪيلو ڇڏيو ويو پر بعد ۾ پابنديون پڻ هنيون ويون. هن چيو ته افغانستان مڪمل تباهي جو شڪار هو جن حالتن ۾ طالبان ??امهون آيا. معيد يوسف چيو ته ماضي ۾ عالمي طاقتن پاران پاڪستان ۽ افغانستان کي اڪيلو ڇڏڻ هڪ تمام وڏي غلطي هئي جنهن جي ڪري افغانستان ۾ خال پيدا ٿيو جنهن کي ڀرڻ جي لاءِ القاعده جهڙين تنظيمن جڳهه ٺاهي. هن چيو ته نائن اليون کانپوءِ پڻ پاڪستان ??ي مسئلن ۾ اضافو ٿيو، آمريڪي حملي کانپوءِ پناهگيرن جو دٻاءُ هڪ ڀيرو ٻيهر پاڪستان ??ي آيو، پاڪستان ??ي لاءِ وڌيڪ مسئلا پيدا ٿيا جڏهن ته ان ??وران ??ڏهن پاڪستان کي اولهندي سرحد تي ڌيان ڏيڻ جي ضرورت هئي اوڀر سرحد تي ڀارت به پنهنجي چرپر وڌائي ڇڏي جنهن جي ڪري پاڪستان کي هڪ ئ?? وقت اولهندي ۽ اوڀرندي سرحدن تي مصروف ڪيو ويو، ان ??ورتحال ۾ ڀارت جي ڪردار کي سمجهڻ جي ضرورت آهي، هن مصنوعي بحران ڇو پيدا ڪيو. هن چيو ته آمريڪا ۽ يورپ دهشتگردن جي خلاف جنگ ۾ پاڪستان ??ي قربانين کان ??گاهه آهن. هن چيو ته 50 لک افغان پناهگيرن جي پاڪستان ??چڻ سان گڏ عسڪريت پسندن ۽ جنگ??وئ?? پڻ پنهنجو رستو ٺاهيو ۽ پاڪستان هڪ اهڙي جنگ جو حصو بڻجي ويو جنهن سان ??ن جو ڪو واسطو نه هو، ان ??نگ ۾ پاڪستان 80 هزار کان وڌيڪ جانين جي قرباني ڏني ۽ ان ??ي معيشت کي 152 ارب ڊالر جي نقصان کي برداشت ڪرڻو پيو آهي، دنيا ۾ ڪنهن ٻئي ملڪ ايتري وڏي قيمت ادا ناهي ڪئي، سڄي ملڪ ۾ هزارين فوجي آپريشنز ڪيا ويا. معيد يوسف چيو ته پاڪستان کي 20 سالن کان ??رحد پار کان ??هشتگردي جو مسئلو درپيش آهي، اهو ئي سبب آهي جو پاڪستان ??فعان ??رحد تي خاردار تار لڳائڻ جي ڳالهه ڪئي پر آمريڪا دلچسپي نه ورتي ۽ افغانستان پاران ??ن جي مخالفت ڪئي وئي، اسان ??اضابطا ويزا نظام جي ڳالهه ڪندا رهياسين پر ان وقت جي افغان ??ڪومت ??اران مخالفت ڪئي ويندي رهي آهي، ان مان ??ندازو لڳائي سگهجي ٿو ته مسئلن جي حل ۾ ڪير سنجيده آهي ۽ ڪير نه. هن چيو ته دنيا جي لاءِ آسان ??پشن آهي ته 90ع جي ڏهاڪي جون غلطيون ورجايون ويون ته انهن پاليسين جا نتيجا به اهڙا ئي نڪرندا، اسان کي گهرجي ته پنهنجي ماضي جي غلطين مان ??بق حاصل ڪريون ۽ بهتر مستقبل طرف وڌون. معيد يوسف چيو ته اسان ??نيا کي چئي رهيا آهيون ته هڪ عام افغان ??ي لاءِ افغانستان ??ان ??ابطا رکي، افغانستان ۾ هڪ مخلوط حڪومت، افغانستان ??ي صورتحال جي ڏس ۾ انساني حقن جو احترام، بحران کان ??چڻ جي لاءِ گورننس ۽ معاشي سپورٽ ۽ عالمي سطح تي معاشي منصوبابندي هجڻ گهرجي. هن چيو ته هي موقعو ضايع نه ڪرڻ گهرجي ڇو ته طالبان پاران ??حيح وقت تي صحيح بيان ??امهون آيو آهي، اهي قانوني جواز چاهين ٿا، ان لاءِ اسان ??ي خيال ۾ هي موقعو آهي ته انهن سان ??ابطا قائم ڪيا وڃن، اميد آهي انهن رابطن سان ??رور ڪو امڪان پيدا ٿيندو. هن چيو ته عالمي برادري ۾ هر ڪو اهو چئي رهيو آهي ته پناهگيرن جي آمد جي لاءِ تيار رهڻ گهرجي پر ڇا دنيا افغانستان ??ي مقروض نه آهي ته ان ملڪ ۾ انساني بحران ۽ پناهگيرن جي آمد کي روڪي سگهجي، اسان ??فغانين سان گڏجي ان ??حران کي روڪڻ جي لاءِ ڪم ڇو نه ڪري رهيا آهيون ته جيئن ان ڳالهه کي يقيني بڻايون ته صورتحال ضابطي کان ٻاهر نه وڃي. هن افغانستان مان نڪرڻ جي حوالي سان چيو ته جيڪڏهن دنيا افغانستان کي اڪيلو ڇڏي ڏنو ته ان ??و نتيجو اتي سيڪيورٽي خال جي صورت ۾ سامهون ايندو ۽ عالمي دهشتگردن کي اتي پهچڻ جو موقعو ملندو، جيڪڏهن گورننس جو بحران پيدا ٿئي ٿو ته معيشت به بحران ??و شڪار ٿيندي، ان ??ورتحال ۾ ممڪن آهي ته نئين جنگ ڇڙي وڃي ۽ غيرقانوني معيشت وجود ۾ اچي جنهن جي نتيجي ۾ يقينن انساني بحران پيدا ٿيندو. هن چيو ته طالبان ??ان ??ابطا قائم ڪري هڪ مخلوط نظام قائم ڪرڻ جي راهه هموار ڪري سگهجي ٿي، اهڙي طرح هڪ معتدل حڪومت ??ائم ڪرڻ ۽ انساني حقن جي احترام کي يقيني بڻائي سگهجي ٿو ۽ هڪ نئين انساني بحران کان ??چي سگهجي ٿو.
